Wat is het?
Cara is de verzamelnaam voor een aantal langdurige aandoeningen van de luchtwegen, zoals:
- astma
- bronchitis
- longemfyseem
Een duidelijke oorzaak is niet bekend. Cara kan op elke leeftijd voorkomen.
Prikkels
De luchtwegen van Carapatiënten reageren sterk op prikkels van buiten zoals bijvoorbeeld huisstof, tabaksrook en temperatuurverschillen. Het ademen lijkt dan niet meer vanzelf te gaan. Er ontstaat kortademigheid door benauwdheid. Elke ademing is te horen. Men heeft het gevoel te weinig lucht te krijgen, waardoor spanning en nervositeit optreden.
Hoesten
Het kan zijn dat er veel wordt gehoest. Infecties en inspanning verergeren deze klachten. De ene patiënt heeft altijd last van de ademproblemen, de ander meer in perioden of in speciale situaties, zoals een astma-aanval als het weer omslaat. Dit is afhankelijk van soort en mate van Cara.
Ademhaling
Adem is een basisvoorwaarde om te kunnen spreken. Carapatiënten kunnen dan ook problemen hebben tijdens het praten. Door de korte adem kunnen maar weinig woorden na elkaar gezegd worden. Er wordt vaak en duidelijk hoorbaar ingeademd, soms op onlogische punten tijdens het spreken. Het spreken is hierdoor moeilijker te verstaan.
Door de manier van ademen tijdens het spreken worden de stembanden overbelast en heesheid kan het gevolg zijn. Langer spreken is vermoeiend. Vooral Carapatiënten met een spreekberoep kunnen veel last hebben bij het spreken.
Wat doet de logopedist?
De logopedische behandeling van Carapatiënten zal er vooral op gericht zijn om met oefeningen de ademmogelijkheden te vergroten en zoveel mogelijk te behouden, ook tijdens inspanning en bij spanning. Inzicht in het adempatroon leert de patiënt wat hij moet doen bij dreigende of plotselinge benauwdheid. Hierdoor zal de aanval niet onnodig verlengd worden en zal er geen paniek ontstaan.
Adempatroon
Door de spanning en de kortademigheid is de patiënt vaak in een heel gespannen adempatroon terecht gekomen. Ontspannings- en houdingoefeningen zijn daarom belangrijk. Stemoefeningen en ademoefeningen tijdens spreken zorgen er tenslotte voor dat het spreken minder moeite kost. Bij kinderen gebeurt dit alles op een speelse manier.
Optimaal gebruik
Logopedische behandeling kan de Cara niet genezen. Wel kan de patiënt leren zijn adem en stem binnen de beperkingen van zijn ziekte zo goed mogelijk te gebruiken.
Hyperventilatie
Wat is het?
Hyperventilatie is een wijze van ademhalen waarbij adem en lichamelijke activiteit niet goed op elkaar zijn afgestemd. Meestal wordt er te snel of te diep geademd, waardoor extra veel koolzuur (CO2) wordt uitgeademd. Het gevolg hiervan is, dat het koolzuurgehalte in het bloed daalt en er een verandering in de zuurgraad van het bloed optreedt.
Symptomen
Een groot aantal reacties is hiervan het gevolg. Symptomen die vaak genoemd worden zijn:
- duizeligheid
- tintelingen
- ademnood
- hartkloppingen
Meestal ervaart men deze symptomen als zeer beangstigend. Hyperventilatie kan optreden als een plotselinge aanval (acute vorm) en als een vrijwel constante manier van ademen (chronische vorm). Hyperventilatie kan zowel bij kinderen als bij volwassenen optreden en komt zowel bij vrouwen als bij mannen voor.
Spanningen
Hyperventilatie hangt vaak samen met spanningen. Soms is een duidelijk aanwijsbare oorzaak aanwezig zoals een verkeersongeval of overlijden van een naaste. Ook kan dit komen door gevoelens van onzekerheid en angst of doordat iemand te hoge eisen op zichzelf legt wat stress veroorzaakt.
Ademhaling
Hyperventileren kan ook uitsluitend een verkeerde ademgewoonte zijn, die vaak voorkomt in combinatie met voortdurend door de mond ademen. Tenslotte kunnen hyperventilatieklachten optreden als er te snel en vrijwel zonder pauzes gesproken wordt.
Wat doet de logopedist?
De logopedist overziet bij onderzoek, diagnosestelling en behandeling alle voorwaarden voor het spreken en is daarom goed in staat mensen met hyperventilatieklachten te behandelen. Samen met de patiënt wordt de afwijkende wijze van ademen en alles wat daarmee in verband staat in kaart gebracht. Vervolgens zal de behandeling zich hier op richten.
Behandeling
Tijdens de behandeling krijgt de cliënt inzicht in de problemen die met hyperventilatieklachten samenhangen en leert deze oplossen. Er wordt een functioneel en evenwichtig adempatroon in rust, tijdens spreken en andere lichamelijke inspanning aangeleerd. Ook wordt geleerd een aanval van hyperventilatie af te breken. Algemene ontspanningsoefeningen maken deel uit van de behandeling.